WwW.Dimilkî.Net - Qiseyê Verînan
Starê ziwandê bêwayêrî
WwW.Dimilkî.Net
Vatena Ewroy :    Xebata Newê : NAZAL A SESİ VE SEMBOLÜ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA.... ......Ana Menu - Türkçe Yazılar bölümünde.
GERRE MEKERÊ,
GAZINC MEKERÊ,
HAHO MEKERÊ,
KARÊ BIKERÊ !
______e-mail______
b.asinger@hotmail.com
Qiseyê Verînan
Ewro : 12/10/2024 , Şeme | Seat:
Editor: Bahrî Demîr
Zazaca atasözleri zazaca Zazaca ata sözleri zazaca
Zazaca özlü sözler zazaca Zazaca güzel sözler zazaca
Deyn yeno huweno, şino bermeno. Borç gülerek gelir, ağlayarak gider.
Gurnîgé karenê xelle pawenê. Zararlı ot ekip, buğday biçmeyi umuyorlar.
Heşé bixoya çiman vero, şimayê geyrenê rêçé. Ayının kendisi göz önünde, siz iz arıyorsunuz.
Heşé naya tîa, şimayê geyrenê rêçé. Ayı meydanda,, siz ayının izini arıyorsunuz.
O ké raşt o Homay viraşto, o ké çewt o şeytan vero kewto. Doğru düzgün olan tanrı yapımıdır, Eğri yamuk olan şeytanın koynundadır.
Pîzey qeçekî qisey ra pirr o la ziwanê ci nêgeyreno. Çoçuğun karnı sözle doludur ama dili dönmez.
Dozé ké dekewo zerredê keyî, keye rijêno. Evin içine dava girerse ev yıkılır.
Awa ke birijîo, hinî nêarêbêna. Dökülen su toplanmaz.
Aşıq herkesî rê vano axa, la axaê xo sinasneno. Aşık (çingene) herkese ağa der ama ağanın kim olduğunu bilir.
Dîk veyndo zî nêveyndo zî, şewdir do bibo. Horoz ötse de ötmese de sabah olacak.
Pey koçika arêda, pey kondêza kerd vila.  Kaşıkla topladı, kepçe ile dağııtı.
Fekê şarî pêlek niyo ke biderzimé. Elin ağzı torba değil ki büzülsün (dikilsin).
Aw şina, xîç maneno. Su akar, çakıl kalır.
Sîya (kemera) dîngî bi golikîa nêçarneyena. Madar taşı buzağı ile döndürülemez.
Varîgê newey werzenê, hakên sûrî kenê. Yeni piliç kalkar kırmızı yumurta yapar.
Şarî hingemên werd, ma hingî verday xo yo. El bal yedi, biz arıları üzerimize saldırttık.
Delal o û herê xo vinî biyo. Kayıp eşşek tellalın kendi eşeği.(bütün hünerini gösterecek)
Ters, mergî lûkêrî o. Korku ölümden beterdir.
Şahdey lûweré boçika ci ya. Tilkinin şahidi kuyruğudur.
Çermedê kutikî ra meşka doy nêbena. Köpek postundan ayran yayığı olmaz.
Çimo kor hersî nêkeno/Çimdo kor ra hersî nînê. Kör gözden gözyaşı dökülmez.
Kutik bigeyro merdimandê xo, vergî apê xo, lûweré xalê xo hesibneno. Köpek akrabalarını arasa, kurdu amcası, tilkiyi dayısı sayar.
Guna kurké bo kes xoranêdano. Suç kürk de olsa kimse giymez.
Xo kesî vero çewt meké ké wa kes to nênişo. Kimsenin önünde eğilme ki, sırtına binmesinler.
Caê bênamûsî ne wayêrî heté esto, ne zî dişmenî heté. Namussuz sahibinin de, düşmanının da gözünde değersizdir.
Siloê sero di dikî nêbenê. Bir çöplükte iki horoz olmaz.
Di zebeşî destêna nêtepêşênê. İki karpuz bir koltukta taşınmaz.
Hewna derî ver nêşiyo,  pancey weçarnayê. Dereye inmeden paçaları sıvamış.
Hergé manga yena dotené, la hergé gerre nîno vatené. Her inek sağılır fakat her şikayet söylenmez.
Nandê xelî rê pîzeo asnên lazim o. Buğday ekmeği yemek için demirden mide gerekir.
Karê şarî, jahrê marî. Elin işi, yılanın zehiri.
Lû kerda şahney kergan. Tilkiyi Tavukların bekçisi (koruması) yapmışlar.
Eke fendé nêbo, o çi bendo !? Niyetin sihir değilse, o ip niye !?
Qisey zey verrda pîazî ê. karşılıklı sözler soğan zarına benzer.
Key ma dé qût wena, key şarî dé hakî kena. Bizde yer, başkasında yumurtlar.
Nanê to tunikda kê dé bo, ti bindestê ey ê. Ekmeğin kimin cebindeyse, onun emrindesin.
Ez a kutikî rê vana, kutîko boçikda xo rê vano. Ben köpeğe söylüyorum, köpek kuyruğuna.
Zûrî biké xerîbeydé, pesnî bidé kaleydé. Yalanı yabancı yerde, övünmeyi ihtiyarlıkta
Teyro qij hewnê pîlî vîneno. Küçük kuş büyük rüya görür.
Hukmat arwêşî pey perxêla tepêşeno. Devlet tavşanı kağnı arabasıyla yakalar.
Kamîyeteya kesî ziwandê kesî binde nimitî ya. İnsanın kimliği dilinin altında gizlidir.
Zanayî ra bipersé, nêzanayî ra bitersé. Bilene sor, bilmeyenden kork.
Dinîa biveşo, tey qolê vaşa ci nêveşena. Dünya yansa, içinde onun bir tutam otu yanmaz.
Ga geyreno, garana xo vîneno. Öküz arar (aranır), sürüsünü bulur.
Dewran sersîya dar a, ge winî ra, ge wina ra. Devran ağaç gölgesine benzer, bir o yanda bir bu yandadır.
Kes be estorda şarîa suwarî nêbeno. Başkasının atı ile atlı olunmaz.
Ko herikêno,  xûy nêterikêno. Dağ yer değiştirir, Huy terkedilmez.
Çerxê dinîay bê mêx o. Dünyanın çarkının çivisi yoktur
Merrî rê vato şêr çiçî o, ey pisîngé mojnaya. Fareye aslan nedir diye sormuşlar, kediyi göstermiş.
Ma kerd pêbara, ey berd bé bara. Pêbara = paylaşma, bė bara = yüklerle
Qennê ! mi dima meye, to ra boya yena. Kıçım ! beni takip etme, kokuyorsun.
Bé erdîşa bo, kelê ma hem xizir o, hem xoca yo. Sakalda hüner olsa bizim teke hem hızır hem de hocadır.
Herdê nerî dima kirri nêbeno. Çocuğuyla birlikte misafirliğe giden erkekleri ayıplamak için söylenir.
Golikê keyî gadê keyî ra nêterseno. Evin buzağısı evin öküzünden korkmaz.
Koy kewtî, silloy weriştî. ...
Vay to yo yeno,  hinî gozanê xo vaydé. ...
Dişmenê baw û kalikandê kê nêbeno dostê qeçandê kê. Atalarınızın düşmanı çocuklarınızın dostu olmaz.
Goştê îsanî nêwerêno, çermey ci kêra nêdeyeno. İnsan eti yenmez, derisi giyilmez.
Kardî çendo ké nû bo zî destey xo nêşena bibirrno. Bıçak ne kadar keskin olursa olsun sapını kesemez.
Pisîngé rê va gîê to dari yo, girot welé kerdé a ser. Kediye dışkın ilaçtır demişler kalkmış kül serpmiş.
Zûr kewno qulda dêsî boçika ci vincewê tebera manena. Yalan deliğe girer kuyruğu bir karış dışarda kalır.
Bizé mîanî yena kel, eşkera zêna. Keçi gizli çiftleşir, aşikar doğurur.
Awé hettana leymin nêbo zelal nêbena. Su bulanmadan durulmaz.
Qisa hîris û hîrê dindanan mîan ra vijêna kewna hîris û hîrê fekan. Söz otuzüç dişin arasından çıkar otuzüç ağza girer.
Lojiné çendé çewté bo zî dûn raşt vijêno. Baca eğri de olsa duman dik çıkar.
Awé bé serada nêkirêşêna.  Kalburla su taşınmaz.
A ya bé serada şina awé. Kalburla su getirmeye gidiyor. Hayatın gerçeklerine göre davranmıyor.
Dijeko pûrt nermeko, marda xo rê çend xaseko. ...
Her çiçî ké geyrenê, xo dé bigeyré.  (H.Bektaşê Welî) Her ne arasan kendinde ara.
Nêdî nêdî xo dé dî. ...
Beran bé kardîa şino. (Kurmancî->Berxê nêr bona kêr) Koç eceliyle ölmez, nihayetinde bıçakla kesilir. (Yiğit ve döğüşerek ölenler için kullanılır)
Ayreê Homay giran geyreno laberê rind tahneno. Allahın Değirmeni ağır döner ama iyi öğütür.
Va: Sere to çi teq-req a !?      Va: Ziwanî leq-leq a. ...
Eşkijé ra kerge gireynena. Sinekten yağ çıkarır. (Tutumlu ve elindekini iyi değerlendirenleri övmek için söylenir)
Citêr! Ti yê ç'çî karenê ?  "Key ké ruwa ti vînenê" Çiftçi! Ne ekiyorsun ?  "Yeşerince görürsün"
Dinîa pêro dişmenê zerejî o, zerej zî dişmenê xo yo. Dünya kekliğe, keklik de kendine düşmandır.
Dindananê xo binimnê, seo (kutiko) geyreno estey. Dişlerini sakla, köpek kemik arıyor.
Keko hewro ata şo,  tîjîê wayê nata bê. ...
Aşiq verda adirî ver, vazda lindanî ser. ...
Kutikî veradayê, sî (kemerî) girêdayê. Köpekleri serbest bırakmışlar, taşları bağlamışlar.
Aqilo şenik baro giran o. Hafif akıl, ağır yüktür. (Aklı hafif olanın yükü ağır olur)
Pisîngé mastî nêresê va "tirş o". Kedi ulaşamadığı yoğurda "ekşidir" der.
Derdê şenikî danê vatené,  derdê giranî danê antené. Hafif dertler söyletir, ağır dertler çektirir.
Adirdê şênî ver ra kes nêremeno. Gür ateşin önünden kimse kaçmaz (uzaklaşmaz).
Engûré ewnêna engûré ra deresena (bena bîayê) Üzüm üzüme baka baka kararır.
O ké solé karita zî merdo. Tuz eken bile ölmüş.(Ne kadar iyilik yaparsan yap sonunda öleceksin)
Xo bizané ké şar zî to bizano. Kendine saygılı ol ki başkaları da sana saygı göstersin.
Merdim ké awé dé şino dest erzeno kefî. Suya düşen köpüğe tutunur. / Suya düşen yılana sarılır.
Wa winî bo ké ti bizanê do braê mastî o. Böyle olsunki ayranla yoğurdun kardeş olduğunu anlayasın.
Qalikê zebeşé vist herî vîrî. Eşşeğin aklına karpuz kabuğu düşürdü.
Rayda Helebî ra persê nalî kenno. Halep yolunda kaybettiği nalı arıyor.
Homa ko dano, pa vewré zî dano. Tanrı dağı yaratır, başına kar da yağdırır.
Sêkur şi xirxizey aşmîa pancêsî akewté. Yetim hırsızlığa gitti, dolunay çıktı.
Key zûrkerî veşao kesî bawer nêkerdo. Yalancının evi yanmış kimse inanmamış.
Tasé ké çiringîê ha vengé biya ha piré biya. Kase yere düşütükten sonra ha boş olmuş ha dolu.
Dinîa veng o peynîa ci goro teng o. Dünya boştur sonu dar bir mezardır.
Awda kiriştena ayre nêgeyreno. Taşıma suyla değirmen dönmez.
'Emrê tersonekan êdê  xurtan dergêrî o. Korkaklar yiğitlerden daha uzun yaşarlar.
Qalê kutikî biké , çwî xo kiştané. İti an, çomağı hazırla.
Homay cilla xo to bin ra anta. Allah senin altından kilimini çekip almış.
Pêrî rez ramit, lajî cira engûré nimité. Baba bağı sürdü oğlu ondan üzümü sakladı.
Homa jûweré dano kesî ro, jûweré zî kê sera tepşeno. Allah insana bir vurur, diğerini vurmak için başında hazır tutar.
Her kes bîyeran teqada xo ra vîneno. (B.Asinger 10.07.2012) Her kişi olayları kendi penceresinden görür.
Mar marey da xo herré bi hesaba weno. Yılan bile toprağı hesaplı (ölçülü) yer.
Biza gerriné vazdana çime. Uyuz keçi çeşmeye koşar.
Ma şirê roy ver, ro do bipeyso. Nehir kenarına gitsek nehir kurur. (O kadar şanssızız !)
Rêxé bermena silloy sero, sillo bermeno rêxa sero. Ahbin ağlar küllük üstünde, Küllük ağlar ahbin üstünde.
Rêxé bermena gastanî sero, gastan bermeno rêxa sero. Ahbin ağlar küllük üstünde, Küllük ağlar ahbin üstünde.
Xayin xofin o. Hain xofludur (hain korkuyla yaşar)
Wextê neçirî (seydî) ame, gîê tahjîêré ame. Tam av zamanı geldi, tazının tuvaleti geldi.
Eké torê weş o mirê şeş o. Sana hoşsa bana beştir.
Mi va hewt, jew zî lojiné ra kewt. Biz ... kişi bekliyorduk, daha çok kişi geldi.
Dariyê keçelî bibo verî saweno xo sere. Kelin Merhemi olsa önce kendi başına sürer.
Kutiko xirab vergî ano gewé ver. Kötü köpek kurt'u keçi ağılına getirir.
Hero ké barê to po niyo çîo-çîo meké. Senin yükünü taşımayan eşeği niye dehliyorsun.
Neqara kerda xo mil, qolik dao a şarî dest. Davulu boynuna asmış, tokmak başkasının elinde.
Merre nêşeno dêso a dîar kewo gezî besteno xo mêra. Fare duvara tırmanamayınca, kuyruğuna süpürge bağlar.
Mî bi lingda xo, bizé bi ling da xo. Her koyun kendi bacağından asılır.
Egerê kesî tewreê paştî o. İnsanın kendi kusuru sırt çantası gibidir.Kendi gözüne görünmez
Şeytanî ra nêbo verg û mîyera pîa çerenê. Şeytan (fesatlar)  olmasa kurt ile koyun beraber yemlenir.
Goştê îsanî nêwerêno. İnsan eti yenmez, Kişiliği ve yaptıkları ile sevilir.
Keké rê prên derzeno/a. Pireye elbise diker.
Dewleté bena her zî, ci menişê. Devlet eşek olsa bile binmeyin
Şarî rê şino masey xo rê şino kesey. Başkaları için balık avlar, kendisi için kaplumbağa avlar
Her nê, kirri. Eşek değil, sıpa. (Ben de aynı şeyi söylüyorum)
Ti bî haj ma bî mahtaj. Sen mal sahibi oldun, biz de sana muhtaç olduk.
Merdimo bêesl kok dê xo ra remeno. Soysuz insan kökünü inkar eder.
Zanayişo ké ez zanena o yo ké, ez qe çiyê nêzanena. (Sokrates) Bildiğim tek şey, hiç bir şey bilmediğimdir.
Çiyo ké ewro raştay aseno demena tepîa beno zûray. (Karl Marx) Bu gün için doğru görünen gelecekte yalandır.
Kergé nêşena hakê beté bikero. Tavuk, kaz (ya da ördek) yumurtası yapamaz.
Sî erzeno anvero sereê xo nano vera. Havaya taş atıp kafasını önüne koyuyor.
Simerê parînî emserr vaydano/a. Geçen yılın samanını bu yıl savuruyor. (Eski defterleri yeniden açıyor)
Qedê herî nêbi ageyra a kirrî ser. Eşeğe gücü yetmedi, sıpaya döndü.
Hero verîn tewreo nexşîn. Eski eşek, süslü nakışlı heybe.
Hero merde vergî ra nêterseno. Ölmüş eşek kurttan korkmaz.
Kermê daré daré ra nêbo, daré nîna war. Ağacın kurdu içinden türemezse ağaç yıkılmaz.
Dûrî ra vengê neqara weş yeno. Davulun sesi uzaktan güzel gelir.
Wayêrdê çakûçî çim dé heme çî ze mêx aseno.(Abraham Maslow) Sahip olduğunuz tek alet bir çekiç ise her şeyi çivi olarak görürsünüz.
Vayêrê manger o wayêrdê herî ra şit wazeno. İnek sahibi eşek sahibinden süt istiyor.
Ga mireno çerme maneno, merdim mireno name maneno. Öküz ölür postu kalır, adam ölür adı kalır.
Hewna estoré çinîa, verî aré viraşta.  ....
Derbé amê pîze ro, va "aax paştîa mi" Darbeyi karnına aldı, "Ah arkam" dedi 
Her, herey da xwé finnê (raê) kewno lhincî  Eşek,eşekliği ile çamura bir kez girer
Çimê to pîzedê to girdêrî ê. Gözlerin karnından daha büyük.
Torê say kewtî şavlêrî. Senin için meşe ağacında elma bitti.
Mi rez da ey, o goşeê engûré nêdano mi. Ben ona bağ bağışladım, o bana bir salkım üzüm vermiyor.
Heywan bé wesardê xo ya, îsan bé qisada xo ya girêdayeo.   Hayvan yuları ile, insan sözü ile bağlıdır.
Mergê bizé yeno, şina nanê şiwanî wena. Keçinin ölümü yaklaşınca çobanın ekmeğini yermiş.
Mergê morclî yeno, pa perrî ruwenê.  Karıncanın ölümü yaklaşınca kanatlanırmış.
Kes nêvano doê mi tirşo. Kimse kendi ayranına ekşi demez
Kutik laweno karwan luweno. İt ürür kervan yürür.
Vajeno la nêpewjeno. Söylüyor ama yan çiziyor, sonuçlandırmıyor.
Gurreno la nêvareno. Gürler ama yağmaz.
Bi ké hewlîné bierzé kulîné. İyilik yap denize at.
Ma herê xo da, çîo-çîoy nêreyay. Eşeği verdik(sattık) deh deh ten kurtulamadık.
Pêrî rez ramit, lajî cira engûré nimité. Baba bağı sürdü, oğlu ondan üzümü sakladı.
Ters mergê lûwer o. Korku tilkinin ölümüdür.
Dî ez a, nêdî diz a. Görürse benim, görmezse hırsızım.
Çimê to kê vet? Merdimê mi vet! Coka xori veto. Gözünü kim çıkardı ? "Akrabam" o yüzden derin çıkarmış.
Hero pîl, tewre o nexşîn. Yaşlı eşşek, süslü heybe.
Hermûşk çend çekero (bierzo), erzeno xo ser. Köstebek ne kadar çok kazarsa o kadar çok üstüne yığar.
Awé ayre berdo, o kewto çeqçeqî dimé. ....
Nandê ma dé solé çînîa. ....
Na xal Xum a, keremata hewna dim a. ....
Nanê ci yo saqedé ci sero. Ekmeği dizinin üstündedir. (vefasızlar, nankörler için)
Duaê kutikan qebûl bibîayê asmên ra estey do bivaraê. Köpeklerin duası kabul olsaydı,gökten kemik yağardı.
Ê biz da kolé biz da estereyîné rê nêmanena. Boynuzsuz keçi boynuzlu keçiden hakkını alacaktır.
Dayê mi vill û villikî, dayê şarî ga û golikî. Erkek evladı olmayıp kız evlatları olan babanın allaha sitemi
Heta ti vajê wilî-wilî, şar vazdano pey dê milî. Sen öyle böyle diyene kadar eloğlu ensenden yakalar.
Ziwano şîrin marî qulé ra vejeno. Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır.
Ziwano weş marî loné ra vejeno. Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır.
Sereo ké nêteweno çapût pra mepêşé. ....
Mi rişt, merran kirişt. Ben gönderdim, fareler taşıdı
Dêso torê vana, veyvê ti aşnawé. Kızım sana söylüyorum, gelinim sen anla.
Pisîngé nêresena terrîni vana, "wişko, nêwerêno" Kedi yetişemediği ciğere mundar dermiş.
Merdimdê bêşermî rê Heleb gamê cao. Utanmaz, yüzsüz kişi için Halep bir adımlık mesafededir.
Linga xo hendê cilda xo derg ké. Ayağını yorganına göre uzat.
Nişto herî, geyreno herî. Eşeğe binmiş, eşeği arıyor.
Kirê herî zey verî. Türkçe tarifi yapılamadı. (Light argo)
Hermûşk vano, "mi dinîa rijna !" La hendok keneno erzeno xo ser. Köstebek "dünyayı yıktım !" der fakat toprağı kazdıkça üstüne yığar.
Kerkincé rê vanê : - Tiya çi kişt ser şina?  Vana, "Ez hendayê zanena" Yengeçe sormuşlar, neden yan yan gidiyorsun?Ben bu kadar biliyorum demiş.
Bellû qapûşiké ra kewna, vana "he biewnî fekê na marda mi hend hera o" ....
Herî rê vanê veyve esto êyê veyndanê to, vano: ''yan awa yan kolî yê'' Eşeğe, düğün var davetlisin demişler, ya su ya da odun işidir demiş.
Sereo qij kewno a merdiman pey, sereo mîanên kewno a girwan pey, sereo pîl kewno a fikr û sîsteman pey. Küçük kafalar kişilerle, orta kafalar olaylarla, büyük kafalar fikir ve sistemlerle uğraşır.
Torzîn şiyo gemé ké daré bibirrno, daré vato: "To nêşayê mi bibirrnê, la se kera ké desteê to mi ra o" Ağaç baltaya demiş ki : Sen beni kesemezdin ama ne yapayım ki sapın benden.
Şeb û şeker şî Dîarbekir; şeker quncêna bêhes ronişt, şeb werişt pesnê xo day. Şap ile şeker Diyarbakıra gitmişler, şeker bir köşeye oturmuş, şap kalkmış kendini övmüş.
Kengertelî rê vato: "Ti yê vera kotî şinê ?"  Vato : "Ez nêzanena, va zaneno !" Kenger dikenine sormuşlar : "Yolun nereye ?"  "Ben bilmem, rüzgar bilir" demiş
Şêrî hetta ke dêrikanê xo nênûşnê do goştareya dêrikandê seydwanan bikerê.    (Qiseka Afrîqayijan) Aslanlar kendi hikayelerini yazmadıkça, avcıların hikayelerini dinlemek zorundadır.(Afrika atasözü)
Awé ké bena berzé masey morclan wenê... Awé ké ancêna morcley masan wenê. (Qiseka Afrîqayijan) Sular yükselince balıklar karıncaları yer...Sular çekilince karıncalar balıkları...(Afrika atasözü)
Jewî va: " Ax key mi veşa ! "   Ê bînî va :  " Hey wax,  goçîna mina darêné key to dé bî ! " Birisi : " Ah evim yandı" dedi. Öteki : "Eyvah, benim ahşap çuvaldızım senin evindeydi ! " dedi.
Estor ra war ro gunê binê to pemeo nerm o, herî ra ke war ro gunê binê to kuç û kemer o. Attan düşünce düştüğün yer yumuşak olur, eşekten düşünce düştüğen yer taşlık kayalık.
Ban jew ban o, kiştê zimistan o, kiştê amnan o. Ev aynı ev, bir taraf kış, diğer taraf yaz.
Herî rê vato ; - Çimê to roşnî bê, to rê kiri biyo. Herî vato ; - Ha biyo, ha nêbiyo, barê mino romino, romino niyo ! Eşeğe "gözün aydın bir yavrun olmuş" demişler, Eşek;" ha olmuş ha olmamış, yüküm sırtımda mı değil mi?"
Narojaneo tewr newe: 15/12/2019 Seat : 23:06:21 | Asnayenî : 32904 Bize yazın / Ma rê binûşê
Copyright©B. Demîr-2011