WwW.Dimilkî.Net - Q Harfi ile başlayan Zazaca kelimeler
Starê ziwandê bêwayêrî
WwW.Dimilkî.Net
Vatena Ewroy :   Eklenen yeni çalışma : Nazım Hikmet'in Masalların Masalı şiirinin Zazaca çevirisi. Ana Menu - Helbestî sayfasında.
GERRE MEKERÊ,
GAZINC MEKERÊ,
HAHO MEKERÊ,
KARÊ BIKERÊ !
______e-mail______
b.asinger@hotmail.com
Q Harfi ile başlayan Zazaca kelimeler
Ewro : 19/03/2024 , Sêşeme | Seat:
Editor: Bahrî Demîr
Q HARFİ İLE BAŞLAYAN ZAZACA KELİMELER ÜZERİNE KISA BİR TESPİT
Dimilkî, Kirdkî (Zazaca) dilinde < Q > ile başlayan kelimelerin büyük çoğunluğu Türkçe veya Arapça kökenlidir.
Yukarıdaki önerme elbette  < Q >  ile başlayan bütün kelimeler için geçerli değil ama ne hikmetse Zazacaya
Türkçe'den geçen kelimeler en çok bu harfle başlayanlar olup büyük çoğunluğunun Zazaca karşılıkları da günümüzde
ya net olarak bilinmemekte ya da süreç içinde kaybolmuştur. Bu durum oldukça dikkat çekicidir.
Günümüzde bozuk Zazaca ile konuşan insanlar, halihazırda Zazacası mevcut kelimeleri terkedip birçok Türkçe
kelime kullanmaktadır.
Ancak burada bahsedilen husus bu değildir. 
Aşağıda listesi bulunan kelimeler en az 100-150 yıl önce dilimize girmiştir.
< Q > ile başlayan Türkçe kelimeler, Zazacası halihazırda biliniyor olsa bile  dilimize çok kolay girebilmektedir.
Örneğin < BER, KÊBER >  sözcüğü kolay telafuz edilebildiği halde insanlar < BER >  sözcüğünü bırakıp < QAPI >
demeye başlamışlardır !?
Aşağıdaki örneklerde görüleceği gibi özellikle < Q > ile başlayıp kelime içinde veya sonunda < Ğ > sesi varsa
bu kelime çok çok büyük ihtimalle Türkçe kökenlidir.
Son söz ve soru olarak; neden < Q >  başlangıçlı kelimelerin büyük çoğunluğunun Zazaca karşılıkları kaybolmuştur ? 
Veya neden diğer harflerle başlayan kelimelere göre dilimize daha kolay yerleşmektedirler ?
Bu araştırılmaya değer bir husustur.
Bahsedilen < Q > başlangıçlı kelimeler aşağıdakilerle sınırlı değildir. Bu liste daha da uzatılabilinir.
Not : Kelimenin kökeninin Türkçe mi Arapça mı olduğu konusunda dikkatsizlikten hata yapmış olabilirim.
Qab Türkçe Kabuk'tan
Qabiğ Türkçe Kabuk
Qabirğe Türkçe Kaburga
Qaçağ Türkçe Kaçak
Qağu Türkçe Kaygı 
Qağurme Türkçe Kavurma (yiyecek kavurmak)
Qahpé Arapça Kahpe (ḳaḥba(t) قحبة )
Qahwe Arapça Kahve
Qal Arapça Söylemek, demek, bahsetmek
Qalib Arapça Kalıp
Qaliğé Türkçe Karlık (Eskiden derin ve güneş görmeyen yerlerde kar sıkıştırılıp üzeri örtülür yazın kullanılırdı)
Qalin Türkçe Kalın (ince olmayan)
Qaltağ Türkçe Kaltak
Qamçi Türkçe Kamçı
Qamîş Türkçe Kamış
Qanûn Arapça Kanun (Ar. ḳānūn1 قانون yasa ~ EYunanca kanōn κανων 
Qapağ Türkçe Kapak
Qapı Türkçe Kapı (ber, kêber, çêber)
Qarğûn Türkçe Kargın (buzlaşmaya yüz tutmuş su)
Qarmiş bîayen Türkçe Karışmak (Veyayen)
Qarşı Türkçe Karşı (Verva)
Qasnağ Türkçe Kasnak
Qaşağu Türkçe Kaşağı
Qaşqûn Türkçe Kaçkın
Qat Türkçe Kat
Qatiğ Türkçe Katık
Qatir Türkçe Katır
Qatliğ Türkçe katlık elbise (takım elbise)
Qawiş, Qağuş Türkçe Koğuş
Qaynağ Türkçe Kaynak (metal kaynatma)
Qayte Arapça mukayet muḳayyad مقيَّد 
Qazağé Fr,It Kazak (Fransızca. casaque Ruslara özgü düğmesiz kısa yün giysi / İtalyanca. casacca)
Qazé Türkçe Kaz
Qaziğ Türkçe Kazık (Mihîn)
Qebala Arapça ḳibāla(t) قِبَالة   (kabala, götürü)
Qebe Türkçe Kaba
Qebhet Arapça Kabahat
Qebiz /Qepis Arapça ḳābḍ قبض 
Qebûl Arapça Kabul (Tav)
Qeder Arapça Tür. kader Ar. ḳadar قَدَر 
Qefes Arapça kafes
Qelb Arapça Kalp (Zerrî)
Qelem Arapça Kalem
Qer (gao qer) Türkçe Kara
Qeraç Türkçe Kıraç (Bejî, Becav)
Qerağ Türkçe ETü/TTü kıraŋ
Qerar Arapça Karar
Qerati Türkçe Karartı
Qerebeliğ (Qerbeliğ) Türkçe Kalabalık
Qerece Türkçe Soğan tohumu (karaca)
Qereyêr Türkçe Karayer
Qerqeyaré Türkçe Kırkayak
Qerqûş Türkçe Karakuş
Qert Türkçe Kart (sertleşmiş)
Qertel Türkçe Kartal (Hêlî)
Qewl,miqawele Arapça Söz, sözleşme
Qewm (qom) Arapça Kavim
Qews Arapça ḳaws قوس
Qeyd  Arapça Kayıt, bağlama,yazıya bağlama
Qeyde Arapça Kaide, taban, temel, ilke, esas
Qeytan Türkçe Kaytan
Qeyyamé Arapça kıyamet
Qeza Arapça Kaza
Qezenc Türkçe Kazanç
Qîğane Türkçe Kaygana
Qilçiğ Türkçe Kılçık
Qilliğ Türkçe Kıllık
Qîmağ Türkçe Kaymak
Qîme Türkçe Kıyma (yiyecek)
Qîmet Arapça Kıymet, Değer (Viha)
Qîmiş bîayen Türkçe Kıymak ( dest pra nêşiyen)
Qir Türkçe Kırağı
Qir kerden Türkçe Kırmak fiilinden
Qirma Türkçe Kırmalı tüfek
Qirşûn, Qerqişûn Türkçe Kurşun
Qise, qese Arapça hikaye (estanikė-şanikė)
Qisûr (qesûr) Arapça Kusur (Eger)
Qizliğ Türkçe Kıtlık
Qol Türkçe Kol
Qoltiğ Türkçe Kotuk (mobilya)
Qoltiğ Türkçe Koltuk (anatomi)
Qufa Arapça Tür--> Küfe / Arapça kuffa(t) كفّة hasırdan veya ince tahtadan yapılmış sepet
Qûl Arapça Kul, hizmetçi
Qulp Türkçe Kulp
Qûm Türkçe Kum (deniz, nehir kumu)
Qumaş Arapça Kumaş (ḳumāş قماش)
Qumçî Türkçe Kuyumcu
Qundağ Türkçe Kundak
Qurnaz Türkçe Kurnaz
Quşlağçî Türkçe Kışlamak'tan
Quşliğ Türkçe Kuşluk (vakti)
Qutî Yunanca Kutu (koutí(on) κουτίον küçük sandık, kutu)
Quwet, Qot Arapça Kuvvet (Hêle)
Bahrî Demîr
13.03.2018
Narojaneo tewr newe: 26/01/2019 Seat : 22:10:32 | Asnayenî : 2450 Bize yazın / Ma rê binûşê
Copyright©B. Demîr-2011