WwW.Dimilkî.Net - Anlatmak Fiili
Starê ziwandê bêwayêrî
WwW.Dimilkî.Net
Vatena Ewroy :   Eklenen yeni çalışma : Nazım Hikmet'in Masalların Masalı şiirinin Zazaca çevirisi. Ana Menu - Helbestî sayfasında.
GERRE MEKERÊ,
GAZINC MEKERÊ,
HAHO MEKERÊ,
KARÊ BIKERÊ !
______e-mail______
b.asinger@hotmail.com
Anlatmak Fiili
Ewro : 29/03/2024 , Şeşşeme | Seat:
Editor: Bahrî Demîr

ZAZACADA “ANLATMAK”  FİİLİ

Herhangi bir Türkçe fiile Zazacada direkt bir karşılık bulamıyorsanız bunun anlamı, bu fiilin Zazacada var olmadığı değil, birden çok karşılığı olduğu veya daha farklı bir şekilde ifade edildiğidir.

 Olmayan şey, bazı cümle kalıpları, bazı yapım ekleri ve bazı anlatım biçimleridir. Ki bunlar da Türkçede olduğundan daha değişik şekilde ifade edilirler.

Önce Türkçedeki “anlatmak”  kelimesi üzerinde duralım.
An-lat-mak = Anlamasını sağlamak, anlamasına yardımcı olmak, v.b.
Din-let-mek=Dinlemesini sağlamak, dinlemeye teşvik etmek, dinlemeye zorlamak, v.b.
Söy-let-mek=Söylemesini sağlamak, söylemeye teşvik etmek, söylemeye zorlamak, v.b.

İşte bu “…letmek” şeklindeki yapı Türkçeye özgüdür. Zazacada bu durum farklı cümle yapıları ve farklı fiillerle ifade edilir. Bu bir dilbilgisi konusudur. Merak edenler dilbilgisi kitaplarına bakmalıdır.

Halbuki birisine bir şeyler söylerseniz ona bir şey anlatmış oluyorsunuz, bunu idrak eder mi etmez mi, bu karşıdaki kişinin sorunudur. İdrak etmesini sağlamak için çaba harcamanız gerekiyorsa bu durum “Öğretmek”  fiili ile açıklanabilir.

Yani, diyebiliriz ki birisine bir şey anlatmak demek ona bir şeyler söylemektir.

Buna göre;

İngilizce :
 TO TELL : Söylemek; Anlatmak
 I told her =Ona söyledim.

Zazaca:
VATEN : Söylemek; Anlatmak
Mi ayrê va = Ben ona söyledim.

Pîrê ma rê estanikî vajė. à  Nine bize masal anlat.

Görüldüğü gibi burada VATEN,  ANLATMAK fiiline karşılık gelmektedir.

Anlamasını sağlamak anlamındaki “Anlatmak” durumunu Zazaca bazı cümlelerle örneklendirirsek;

Mi cirê va la ci sere nêkewt = Kendisine söyledim/anlattım ama anlamadı (kavramadı,idrak etmedi)
Cirê vajé wa rind ci sere kewo = Ona söyle/anlat iyice anlasın (kafasına girsin)
Mi cirê va-nêva nêşi ser  =  O kadar anlattım/söyledim anlamadı.
Cirê va, vist sere  = Ona söyledi,anlamasını sağladı (kafasına soktu)
Şî ser ? = Anladı mı?
Nê, nêşî ser  = Hayır, anlamadı.
Winîo, finna vajé wa şiro ser  = Öyleyse bir daha anlat/söyle anlasın.

Son söz olarak nasıl ki TO TELL fiili Türkçedeki “Söylemek ve Anlatmak”  fillerinin ikisine birden karşılık geliyorsa VATEN fiili de aynı şekilde “Söylemek ve Anlatmak”  fillerinin ikisine birden karşılık gelmektedir.

“VATEN söylemektir , Anlatmak yoktur” şeklindeki ifade yanlış ve yersiz bir kaygıdır.

İstanbul, 11.03.2012
Bahri Asinger

Narojaneo tewr newe: 17/03/2016 Seat : 23:20:51 | Asnayenî : 4988 Bize yazın / Ma rê binûşê
Copyright©B. Demîr-2011