WwW.Dimilkî.Net - Zazaca teşekkür etmek üzerine
Starê ziwandê bêwayêrî
WwW.Dimilkî.Net
Vatena Ewroy :    Xebata Newê : NAZAL A SESİ VE SEMBOLÜ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA.... ......Ana Menu - Türkçe Yazılar bölümünde.
GERRE MEKERÊ,
GAZINC MEKERÊ,
HAHO MEKERÊ,
KARÊ BIKERÊ !
______e-mail______
b.asinger@hotmail.com
Zazaca teşekkür etmek üzerine
Ewro : 12/10/2024 , Şeme | Seat:
Editor: Bahrî Demîr

ZAZACA’DA TEŞEKKÜR ETMEK

 

 

 

Zazaca’ya yabancılaşmış birçok insanda oluşmuş yaygın-yanlış kanılardan birisi de;  Zazaca’da ‘’Teşekkür etme’’ ye karşılık gelen bir deyimin var olmadığıdır. Bunu söylerlerken de maalesef komplekse kapılırlar.

Geçmiş bir zamanda TV’ye çıkmış ve Zaza olduğunu söyleyen bir müzisyen, program sunucusunun ‘’Zazaca teşekkür etmek nasıl söylenir?’’ sorusuna, oldukça mahçup bir şekilde ‘’Eee….Bizde teşekkür yok…. yani… işte… biz…. heq razî bo….. gibi şeyler söyleriz’’ diyerek üzüntü verici bir cümle kullanmıştı.  Oysa, benim Zazaca’m o kadar iyi değil, yanlış biliyor olabilirim demesi beklenirdi.

Maalesef bu yangın bir inançtır. İnsanların bu şekilde düşünmelerinin bir nedeni kendi diline yabacılaşma, diğer bir   nedeni de Türkçe’de bu anlamda kullanılan ama aslında aynı anlama gelen iki ayrı deyimin var olmasıdır. Bunlar   SAĞOL ve TEŞEKKÜR EDERİM  deyimleridir.  

TEŞEKKÜR EDERİM deyimin Türkçesi SAĞOL dur. Bundan emin olmak için TDK’nın Büyük Türkçe sözlüğüne bakılırsa;

Teşekkür (Arapça) : Yapılan bir iyiliğe karşı duyulan kıvanç ve gönül borcunu anlatma.

Sağ ol (Türkçe) : Hoşa giden bir davranış, yapılan bir iyiliğe karşı Arapçadaki “Teşekkür ederim” anlamlarında söylenen söz.

Buradan görüleceği üzere ‘’TEŞEKKÜR EDERİM’’ deyiminin Türkçe karşılığı ‘’SAĞ OL’’ dur. Nitekim birçok insan alışkanlık gereği her iki deyimi “SAĞOL, TEŞEKKÜR EDERİM” şeklinde birlikte kullanır.

Şimdi Türkçe ‘’SAĞOL’’ kelimesinin dünyanın çeşitli dillerindeki karşılığına sözlüklerden bakalım.

SAĞOL KELİMESİNİN SÖZLÜK KARŞILIKLARI  :

Arapça : Şukran (meşhur teşekkür)

Farsça : Şukran

Almanca : Danke

Ingilizce : Thank you

Fransızca : Merci

İtalyanca : Grazie

İspanyolca : Gracias

Fince : Kiitos

Galce : Diolch

Norveçce :Takk

Lehçe : Dziękuję

Çekçe : Děkuji vám

Malezya ,Endonezya :Terima kasih

Haiti : Mèsi poutèt ou,

Romence : Mulţumesc

Sırpça : Хвала (Khvala)

Slovakça : Ďakujem

Rusça : Спасибо (spasiba)

Kurmancî : Sipas dikim  (Not : bu kelime Pahlavice kökenlidir)

Zazakî : WEŞBÊ (erkeğe söylenir)

      WEŞBA (kadına söylenir)

      WEŞÎBÊ (bir’den çok kişiye söylenir)

veya

BERXUDARBÊ (erkeğe söylenir)

BERXUDARBA (kadına söylenir)

BERXUDARÎBÊ (bir’den çok kişiye söylenir)

 

-Ti yê sekenê, rihatê ? (Sekena rinda?)

-Ti weşbê, nika rinda, ti senînê?

-Berxudarbê… ravêreno…

 

Siverek,Çermik, ve Gerger’lilerle konuşursanız bu diyaloga aynen şahit olursunuz.

 

Sonuç olarak komplekse kapılmaya gerek yok. Birisine Zazaca teşekkür etmek istiyorsanız rahatlıkla:

WEŞBÊ veya BERXUDARBÊ diyebilirsiniz.

 

 

DERSİM YÖRESİ VE BERXUDARBÊ DEYİMİ

 

Dersim yöresinde yaşça küçüklerin büyüklere “BERXUDARBÊ” demedikleri, ancak büyüklerin küçüklere söyledikleri, şeklinde bir kanı vardır.

Kanımca bu durum yaşla ilgili olmayıp, çocuk yetiştirme, yetiştirilme ve nihayetinde eğitim ve toplumsal kültürle ilgilidir. 

Şöyle ki bizim gibi toplumlarda -ve genelde köylü toplumlarda- ailelerin çocuk eğitimi konusunda yeterli düzeyde olmadıkları aşikardır.

Bu nedenle bu şartlarda yetişen çocukların nezaket kuralları, konuşma adabı v.b. konularda istenen seviyede olmamaları oldukça normal bir durumdur.

Eğer Zazaca konuşan bir ailede büyüdüyseniz hafızanızı biraz zorlayın. Anne-babaların çocuğuna, “yapılan bir iyiliğe karşı karşındaki kişiye teşekkür etmelisin” diye bir telkinde bulunduklarını hatırlıyor musunuz?

Bu tarz eğitim bir yana,  çocukların, büyüklerle konuşmasına, büyüklerin arasında bulunmalarına dahi izin verilmezdi.

 

Bu verilerden yola çıkarak şu kanıya varıyoruz ki küçüklerin, büyüklere “BERXUDARBÊ” dememelerinin nedeni deyimin içerdiği anlamdan dolayı değil, bu deyimi kullanacak kadar rahat ve serbest yetişmemiş olmalarındandır.

 

Yukarıdaki düşünceyi destekleyici diğer bir nokta; Hangi toplumsal tabakaya, hangi kültüre ait olursa olsun genelde çocuklar,  “Nasılsın ? “ sorusuna sadece “İyiyim” diye cevap verirler.   

Teşekkür etmesi gerektiği konusunda telkinde bulunulmadığı takdirde bu çekingenlik ve / veya alışkanlık belli bir yaşa kadar devam eder.

  

 

 

Istanbul, 20.04.2011

Bahri Asinger

Narojaneo tewr newe: 23/03/2018 Seat : 00:14:40 | Asnayenî : 43266 Bize yazın / Ma rê binûşê
Copyright©B. Demîr-2011