Kes ké ziwanê şarî xo rê pirên kero, roj
bêro kes bêpirên maneno.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ezilenler, yabancılaşmanın etkisiyle ne
pahasına mal olursa olsun ezene benzemek, onu taklit etmek, onu izlemek
isterler.

Bu olgu özellikle de, üst sınıfın
"mümtaz" insanlarına denk olmak özlemi duyan orta sınıf ezilenlerde
görülür.  

Paolo Freire (Ezilenlerin Pedagojisi)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dimilkî (Kirdkî,Kirmanckî)’nin
gelişiminin önündeki en büyük engel, alfabe birliğinin sağlanamamış olmasıdır. Dünyadaki
bütün milletler veya halkların mensupları fikri, ideolojisi, dini ne olursa
olsun aynı alfabeyi kullanırlar. Bunun tek istisnası Dimilîlerdir (Zazalardır)

(Editör)

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Esir milletler egemen milletlere karşı
varlığını iki yolla korur. Birincisi din, ikincisi dildir. Esir millet ile
egemen millet aynı dine inanıyorsa esir milletin elinde tek yol kalır. O da
DİLdir

(Mîr Celaddet Bedirxan)

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
   

Çocukların konuşmadığı bir dilin geleceği yoktur.

(Michael L.Chyet)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bir halkı esaret altına almak  istiyorsanız önce dilini ve türkülerini
bozun.

(Konfiçyus)

 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Kendi dili dururken başkasının dilini
kullanan uluslar, kendi çocuğunu ölüme terkederek , başkasının çocuğunu sevip
besleyen anne-baba gibidir.

(Jomo Kenyatta, Kenya bağımsızlık
hareketinin önderi)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Fırsat eşitliği tanındığı takdirde hiçbir dil doğuştan sahip olduğu medenileşme
kabiliyetini yitirmez. Bu medenileşme yarışında şartlar aynı olmadığında hangi
dil olursa olsun, bu yarışta geride kalır. O dili konuşan toplumlar, bireyler,
öyle bir gün gelir ki, psikolojik bir travma yaşarlar. O dili kullanmaktan ve
konuşmaktan utanç duyarlar. Bu da yavaş yavaş o dilin kaybolmasına ve peyderpey
hakim sınıfın dilinin etkisine girmeye kadar götürür. Ve o dili konuşanlar,
öyle bir gün gelir ki sömürgecilerden çok daha fazla sömürgecilerin dilinin
milliyetçisi olurlar. Bunu da Cezayir'de ve bütün Arap dünyasında gördük, yaşadık.
Kendimizde de görüyoruz.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Kamîyeteya kesî ziwandê kesî binde
nimitî ya.

İnsanın kimliği dilinin altında gizlidir.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dili bir kelime daha fakir kılmak, bir
ulusun düşüncesini bir kavramdan yoksun kılmak demektir.

(Arthur Schopenhauer)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bir ulusun gerçek yurdu, onun
dilidir. Dil, ulusal dileği belirten güçlü bir varlıktır.

Ulusal dil yok olunca,Ulusal duygu çok geçmeden yitirilir.

(Alexander Von Humbolt)

 -------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Vatanlarını iki bin yıl önce kaybeden
Yahudiler, dillerini yaşatarak bu sayede varlıklarını sürdürdüler ve iki bin
yıl sonra vatanlarına kavuştular.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Bir çeteci tüfeğini kaybedince,
kaybetmez. Ama dağını kaybedince, kaybeder. Milletlerin dağı, dili ve
kültürüdür.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Bağımsızlık, özgürlük, siyasi kazanımlar
belli dönemlerde kaybedilse bile bu, çok önemli değildir. Tekrar geri
kazanılabilinir.

Ama bir halkın kimliğini, dilini,
kültürünü kaybetmesinin telafisi yoktur. Ve asla geri getirilemez.

 -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Türkçeyi modern bir dil zan edip Türkçe
konuşarak modernleştiğini zan eden bir Zaza, bir Kurmanc, son derece ilkel,
cahil ve aynı zamanda zavallı bir insandır.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bu güne kadar yaptığım gözlemlerden şunu
gördüm ki tanıdıklarına, dostlarına "Bizim çocuklar bizim dili
bilmiyorlar" diyerek övünen tek millet Kürtler ve özellikle Zazalardır.

Çeşitli halklara mensup insanların
"Çocuğum birden çok dil biliyor" diye övündüklerini çok gördüm ama
"Çocuğum bizim dilimizi bilmiyor" diye övünen başka bir halk
görmedim.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Zazacayı bekleyen en büyük tehlike genç
kızların ve gelinlerin Türkçe konuşma ve Türkleşme özentisidir. Yakın geleceğin
anne adayları olan bu genç kızların çocuklarının anadilleri Türkçe olacaktır.
Çözüm bulunması gereken problem budur.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Başka dillerin etkisi altına giren bir
dilde önce günlük hayatta en çok kullanılan kelimeler bozulur, kaybolur. Daha
az kullanılanlar varlığını daha uzun bir süre sürdürür.

(Bahrî Demir)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Soru: Dedelerin,Ninelerin torunlarını
ancak tercüman vasıtasıyla sevebilmesi hangi milletlere özgüdür. Bunun gibi kaç
millet biliyorsunuz.?

20-30 yıl öncesine kadar böyle bir durum
yoktu. Bu durum 1990'larda sonra ortaya çıktı.  "Kürtler, Zazalar
eskiden bilinçsizdi, şimdi uyandılar, artık bizi asimle edemezler"
diyenlerin dikkatine sunulur.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Bana göre Zazaların kendi aralarında
ciddi problemleri var. Herkes kendi Zazaca’sını en iyi örnek gösteriyor. Başka
yörenin Zazaca’sını merak edip incelemiyor. Kendi yöresinin dışında duyduğu
yeni bir kelime ile karşılaşınca kıyametler koparıyor, efendim bu Zazaca değil!
 Düşünün yıllarca Türkçe konuşuyor (hatta bazıları Türkçe’yi özenli
konuşmak için elinden geleni yapıyor), bunu kanıksıyor ve bu dille sorunu
olmuyor. Ama başka yörenin Zazaca’sından bir kelime kullanmak ya da onu öyle
kabullenmek ona işkence geliyor.

(Adem Karakoç, 17/07/2013, Yeni Özgür
Politika gazetesi)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------